توهم و هذیان با هم چه تفاوتی دارند؟
در این مطلب از سایت کلینیک شبانه روزی فولادشهر قصد داریم تفاوت های توهم و هذیان را بررسی کنیم. با ما همراه باشید.
توهم از احساسات افراد نشات می‌گیرد. یعنی توهم چیزهایی را شامل می‌شود که فرد مبتلا حس می‌کند اما در واقعیت وجود ندارند.
وقتی شخصی دچار توهم می‌شود، یک‌سری چیزهایی را به صورت کامل، واضح و شفاف حس می‌کند؛ اما در رابطه با هذیان اینطور نیست.
هذیان برخلاف توهم، دیگر با احساسات کاری نداشته و مربوط به باورهای عمیق و ثابت شده‌ای است که ممکن است خیالی یا کاذب باشند. چنین باورهایی با وجود اطلاعات نادرست و شواهد متناقض در ذهن فرد تشدید شده و حفظ می‌شوند.
از شباهت‌هایی که میان این دو اختلال وجود دارد می‌توان به این موضوع اشاره کرد که هردو آن‌ها معمولا به دلیل بیماری‌های روانی مانند اسکیزوفرنی یا اختلال دوقطبی و روان‌پریشی به وجود می‌آیند.
در حقیقت وجود چنین بیماری‌های روانی خودش را با علائم هذیان یا توهم نشان می‌دهند. البته همیشه توهم یا هذیان دلایل وجود بیماری‌های دیگر نیستند. هرکدام از این اختلالات می‌توانند در شرایط سلامت روانی یا حتی شرایط پزشکی و بسیاری عوامل دیگر هم ایجاد شوند.
کلینیک آریا کلینیک شبانه روزی فولادشهر را در اینستاگرام دنبال کنید
البته با توجه به تحقیقات انجام شده، توهم در میان افراد بیشتر از هذیان دیده می‌شود. به‌صورتی که از هر ۲۰ نفر حداقل یک نفر آن‌ها در اثر مصرف الکل و مواد مخدر یا اختلالات خواب و… درگیر این بیماری می‌شود.
درباره تفاوت‌های این دو اختلال، می‌توان اینطور گفت که محرک‌هایی باعث ایجاد توهم می‌شوند که در حقیقت وجود دارند و حتی گاهی اوقات فرد درباره مسائلی دچار توهم می‌شود که واقعا اتفاق افتاده اند اما نه دقیقا مطابق چیزی که فرد متوهم تعریف می‌کند.
اما در رابطه با هذیان جریان کاملا متفاوت است. محرک‌های هذیان اصلا در واقعیت وجود ندارند و کاملا ساخته ذهن فرد مبتلا و براساس باورهای او هستند.
همانطور که حتما خودتان هم متوجه شده‌اید فرق و تقاوت مهم هذیان با توهم در باور شخص است. در هذیان موضوعاتی مطرح می‌شود که اصلا در دنیای واقعی وجود ندارند. باورهایی که تنها در ذهن شخص مبتلا هستند و به نوعی جنون‌وار هستند.
اما توهم چیزی است که می‌تواند منشا بیرونی داشته حتی از گذشته و واقعیت سرچشمه گرفته باشد. در توهم ممکن است چیزی که فرد می‌بیند و حس می‌کند واقعی هم باشد و اما نه در آن زمان و به با شرایطی که فرد مبتلا تصور می‌کند.
نحوه تشخیص توهم از هذیان
تشخیص درست توهم از هذیان بسیار بسیار مهم است. چراکه با تشخیص نادرست می‌تواند شرایط را برای فرد بیمار و اطرافیانش و همچنین شدت بیماری سخت‌تر کند.
البته تشخیص این دو اختلال از یکدیگر یک کار کاملا تخصصی بوده و افراد عادی و حتی روانپزشک‌های کم‌تجربه هم ممکن است نتوانند به خوبی این دو را از هم تفکیک کرده و تشخیص درستی بدهد. در ادامه ما برخی فاکتورهایی که ممکن است در این راه کمک‌کننده باشند را برای شما عنوان خواهیم کرد.
اختلال هذیان چه نشانه‌هایی دارد؟
- فرد مدام احساس خطر کند و مدام به شخصی از افراد خانواده یا یک شخص خیالی مظنون باشد که می‌خواهد آسیبی به فرد بیمار یا خانواده‌اش برساند و در راستای حفاظت از خانواده دست به اقدامات محافظتی شدید بزند.
- فرد بیمار همیشه خودش را مخاطب صحبت‌ها و موسیقی‌ها و متون کتاب‌ها و به‌طور کلی خودش را مخاطب نشانه‌های خیالی بداند.
- فرد در رابطه با خدا دچار هذیان شود و تصور کند فرد برگزیده خداوند است و قدرت مخصوصی به او دادند یا ارتباط خاصی با خدا دارد.
- فرد مبتلا معتقد باشد شخصی دیوانه‌وار عاشق او شده و برای به دست آوردنش هرکاری می‌کند.
- فرد باور داشته باشد می‌تواند ذهن افراد و افکار آن‌ها بخواند.
و به‌طور کلی‌تر هرگونه باور و اعتقادی که شخص در ذهنش نسبت به خودش یا دیگران داشته باشد که واقعی نبوده و تنها در ذهن او وجود داشته باشد.
نشانه‌های توهم چیست؟
زمانی که فرد درباره احساسات پنج‌گانه خود دچار تخیل غیرواقعی شود مثلا بوی خاصی احساس کند، چیزهای عجیب و غیرواقعی ببیند، صداهای خیالی بشوند یا دچار توهمات جنسی شود، این دسته از نشانه‌ها مربوط به اختلال توهم هستند.
مواردی که بالاتر ذکر کردیم تنها برخی از نشانه‌های این بیماری‌ها بودند. اما باز هم تاکید می‌کنیم که تشخیص بیماری و اختلالات روانی تنها از عهده یک روانپزشک، روان‌شناس یا دکتر مغز و اعصاب برمی‌آید.
بنابراین زمانی که هرکدام از این نشانه‌ها را در خودتان یا فردی از نزدیکان‌تان مشاهده کردید، هرچه سریع‌تر با یک روانپزشک مشاهدات خود را در میان بگذارید.
نحوه درمان هذیان یا توهم
تا اینجا متوجه شدید که توهم و هذیان علی‌رغم شباهت‌هایشان اما دو بیماری متفاوت هستند. در حقیقت در هردو این بیماری‌ها مغز درگیر تشخیص و تفکیک واقعیت از غیرواقعیت است که هذیان و توهم هرکدام به صورتی این عملکرد اصلی مغز را دچار اشکال می‌کنند.
هر دو این بیماری‌ها واقعیت را به شکل تحریف شده و بدبینانه در ذهن ما جلوه می‌دهند. با این فرق که هذیان خودش می‌تواند یک بیماری روانی محسوب شود اما توهم نه. اما چیزی که بین هردو آن‌ها مشترک است. این است که هردو بخشی از یک اختلال و مشکل اصلی و بزرگتر هستند. که به این شکل بروز داده شدند و باید برای درمان آن‌ها حتما به متخصص مراجعه شود.
از آنجایی که ممکن است یک بیماری یا اختلال در قسمتهای مخلف مغزی باعث آن‌ها شود، حتما حتما فرد مبتلا باید با یک متخصص مغز و اعصاب مشورت کرده و تحت نظر وی باشد.